Zioła na alergie – naturalne sposoby na katar sienny

Czy natura może zastąpić leki przeciwhistaminowe? Czy wiesz, że według badań nawet 40% Polaków cierpi na różnego rodzaju alergie? Kichanie, łzawienie oczu czy swędząca wysypka potrafią uprzykrzyć życie. Podczas gdy apteki pękają w szwach od leków przeciwalergicznych, coraz więcej osób szuka naturalnych alternatyw lub wsparcia w łagodzeniu objawów alergii. Ale czy zioła naprawdę mogą pomóc w walce z alergią?

Okazuje się, że wiele roślin posiada potwierdzone naukowo właściwości przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Co więcej, w przeciwieństwie do syntetycznych leków, rzadziej powodują one skutki uboczne. W tym artykule przedstawimy najczęściej polecane zioła na alergię i wskazówki jak z nich bezpiecznie korzystać.

Jak działają zioła przeciwalergiczne?

Alergia to nic innego jak nadmierna reakcja układu odpornościowego na nieszkodliwe substancje. Kluczową rolę odgrywa tu histamina – związek odpowiedzialny za większość uciążliwych objawów. Zioła mogą pomóc na kilka sposobów:

Blokowanie uwalniania histaminy

Niektóre rośliny (jak pokrzywa) zawierają substancje, które wspierają hamowanie uwalnianie histaminy z komórek tucznych. Działa to podobnie do leków przeciwhistaminowych, ale łagodniej. 

• Pokrzywa zwyczajna zawiera związki, które stabilizują błony komórek tucznych, zmniejszając uwalnianie histaminy nawet o 58%
• Boswellia serrata (kadzidłowiec) hamuje enzym 5-lipooksygenazę, redukując produkcję leukotrienów – innych związków prozapalnych

Działanie przeciwzapalne

Przewlekły stan zapalny zaostrza objawy alergii. Zioła takie jak kurkuma czy rumianek redukują produkcję cytokin prozapalnych.

• Kurkumina (zwiąek aktywny zawarty w kurkumie) blokuje NF-κB – główny przełącznik stanu zapalnego
• Kwercetyna (obecna w czarnym bzie, cebuli i gryce) zmniejsza produkcję prostaglandyn

Wzmacnianie błon śluzowych

Gęsiówka czy prawoślaz tworzą warstwę ochronną na podrażnionych błonach śluzowych, zmniejszając ich wrażliwość na alergeny.

• Prawoślaz lekarski zawiera śluzowe polisacharydy, które tworzą warstwę ochronną na podrażnionych błonach
• Babka lancetowata przyspiesza regenerację nabłonka dróg oddechowych

Dlaczego niektóre połączenia ziół działają lepiej?

Synergia fitochemiczna – wiele ziół w połączeniu działa silniej niż osobno.

Przykłady:

• Pokrzywa + rumianek: Lepsza kontrola objawów niż monoterapia
• Kurkuma + pieprz: Piperyna zwiększa biodostępność kurkuminy o 2000%

Najskuteczniejsze zioła na różne typy alergii

Pokrzywa zwyczajna – naturalny lek przeciwhistaminowy

Badania wykazały, że ekstrakt z pokrzywy może zmniejszać objawy alergicznego nieżytu nosa nawet o połowę. Jak stosować?

Napar: 2 łyżeczki suszu zalać wrzątkiem, pić 2-3 razy dziennie

Tabletki: Standaryzowane ekstrakty (300 mg dziennie) lub dawkowanie należy dostosować do informacji na opakowaniu

Rumianek pospolity – rozwiązanie dla podrażnionych oczu

Zawiera apigeninę – flawonoid o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym. Idealny na:

• Zapalenie spojówek
• Swędzącą skórę
• Podrażnienia po ukąszeniach owadów

Kurkuma – środek na stany zapalne

Według naukowców kurkumina hamuje aktywność białek, które odpowiadają za reakcje alergiczne. Najlepiej działa w połączeniu z pieprzem.

Ziołowe terapie dla alergików – praktyczne przepisy mieszanek na katar sienny

• 30 g kwiatu rumianku
• 30 g liści pokrzywy
• 20 g kwiatu czarnego bzu
• 20 g ziela skrzypu

Wymieszać powyższe proporcje, następnie zalać łyżkę mieszanki szklanką wrzątku, parzyć 15 minut. Pić 2 razy dziennie w sezonie pylenia.

Ziołowa płukanka na swędzące gardło

• 2 łyżeczki korzenia prawoślazu
• 1 łyżeczka liści szałwii
• 1 łyżeczka kwiatów nagietka

Zaparzyć, ostudzić i płukać gardło 3-4 razy dziennie.

Bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Choć zioła są naturalne, nie znaczy to, że są całkowicie bezpieczne. Na co należy uważać:

Interakcje z lekami

• Echinacea może osłabiać działanie immunosupresantów
• Miłorząb japoński zwiększa ryzyko krwawień przy antykoagulantach

Alergie krzyżowe

Osoby uczulone na:

• Ambrozję → mogą reagować na rumianek
• Brzoza → mogą mieć reakcję na jabłka i orzechy

Suplementacja wspierająca: magnez + wapń + bór

Magnez uczestniczy w wielu procesach biologicznych, w tym w regulacji układu odpornościowego. Niedobór magnezu może prowadzić do zwiększonej reaktywności alergicznej, objawiającej się m.in. podwyższonym poziomem immunoglobulin IgE, degranulacją komórek tucznych oraz zwiększonym uwalnianiem histaminy. Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że suplementacja magnezem może łagodzić objawy alergii skórnych, takie jak pokrzywka czy świąd.

Wapń jest niezbędny dla wielu funkcji organizmu, jednak jego skuteczność w łagodzeniu objawów alergii jest ograniczona. Chociaż tradycyjnie stosowano wapń w celu zmniejszenia objawów alergicznych, takich jak pokrzywka czy obrzęki, współczesne badania nie potwierdzają jego skuteczności w tym zakresie. Wapń może stanowić jedynie jako pewna forma wsparcia.

Bor – jeżeli suplementujesz magnez i wapń należy dołączyć również bor, ponieważ bor pomaga w regulacji gospodarki magnezowo–wapniowej.

Jak mądrze korzystać z ziół przy alergii?

1. Zacznij od diagnozy – upewnij się, że to na pewno alergia
2. Wybierz odpowiednie zioła dopasowane do swoich objawów
3. Stosuj regularnie – efekty pojawiają się zwykle po 2-4 tygodniach
4. Obserwuj reakcje – nawet naturalne środki mogą uczulać

Pamiętaj, że w ciężkich przypadkach alergii zioła mogą być jedynie terapią wspomagającą. Jeśli objawy są bardzo nasilone, zawsze konsultuj się z lekarzem.

Jeżeli stosujesz zioła razem z lekami na alergie warto skonsultować połączenia z lekarzem lub farmaceutą, pamiętaj, że warto zachować również odstęp kilku godzin pomiędzy lekami na alergie za naparami ziołowymi.

Bibliografia:

Mittman P. Randomized, double-blind study of freeze-dried Urtica dioica in allergic rhinitis. Planta Med. 1990;56(1):44-47. DOI: 10.1055/s-2006-960881

Jurenka JS. Anti-inflammatory properties of curcumin. Altern Med Rev. 2009;14(2):141-153. PMID: 19594223

Mlcek, J.; Jurikova, T.; Skrovankova, S.; Sochor, J. Quercetin and Its Anti-Allergic Immune Response. Molecules 2016, 21, 623.

Roschek B Jr, Fink RC, McMichael M, Alberte RS. Nettle extract (Urtica dioica) affects key receptors and enzymes associated with allergic rhinitis. Phytother Res. 2009 Jul;23(7):920-6. doi: 10.1002/ptr.2763. PMID: 19140159.

Dahmen U, Gu YL, Dirsch O, Fan LM, Li J, Shen K, Broelsch CE. Boswellic acid, a potent antiinflammatory drug, inhibits rejection to the same extent as high dose steroids. Transplant Proc. 2001 Feb-Mar;33(1-2):539-41. doi: 10.1016/s0041-1345(00)02131-x. PMID: 11266947.

Yun JM, Jialal I, Devaraj S. Epigenetic regulation of high glucose-induced proinflammatory cytokine production in monocytes by curcumin. J Nutr Biochem. 2011 May;22(5):450-8. doi: 10.1016/j.jnutbio.2010.03.014. Epub 2010 Jul 22. PMID: 20655188; PMCID: PMC3010508.

Avallone R, Zanoli P, Puia G, Kleinschnitz M, Schreier P, Baraldi M. Pharmacological profile of apigenin, a flavonoid isolated from Matricaria chamomilla. Biochem Pharmacol. 2000 Jun 1;59(11):1387-94. doi: 10.1016/s0006-2952(00)00264-1. PMID: 10751547.

Srivastava JK, Pandey M, Gupta S. Chamomile, a novel and selective COX-2 inhibitor with anti-inflammatory activity. Life Sci. 2009 Nov 4;85(19-20):663-9. doi: 10.1016/j.lfs.2009.09.007. Epub 2009 Sep 27. PMID: 19788894; PMCID: PMC2784024.