Popularne zioła na wsparcie leczenia Infekcji dróg moczowych

Infekcje dróg moczowych (ZUM) stanowią jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Według statystyk nawet 50-60% kobiet doświadczy przynajmniej jednego epizodu ZUM w ciągu życia. Tradycyjne leczenie opiera się na antybiotykoterapii, jednak w dobie narastającej antybiotykooporności coraz większego znaczenia nabierają naturalne wsparcie metod leczenia, w szczególności fitoterapia – ziołolecznictwo.

Mechanizmy działania ziół w infekcjach układu moczowego

Zioła stosowane w leczeniu ZUM wykazują kilka mechanizmów działania:

Działanie przeciwbakteryjne

Wiele roślin zawiera substancje aktywne bezpośrednio pomagające zwalczać patogeny. Na przykład:

• Proantocyjanidyny w żurawinie uniemożliwiają bakteriom przyleganie do ścian pęcherza.
• Arbutyna w mącznicy przekształca się w hydrochinon o właściwościach bakteriobójczych.

Efekt moczopędny

Zioła takie jak nawłoć czy pietruszka znacząco zwiększają diurezę, co:

• Wypłukuje bakterie z dróg moczowych.
• Zmniejsza stężenie patogenów w układzie moczowym.
• Skraca czas kontaktu bakterii z błoną śluzową.

Działanie przeciwzapalne ziół

Niektóre rośliny (np. rumianek, nagietek) zawierają związki łagodzące stan zapalny, co zmniejsza dolegliwości bólowe i dyskomfort towarzyszący infekcji.

Szczegółowa charakterystyka najskuteczniejszych ziół:

Żurawina (Vaccinium macrocarpon)

Składniki aktywne:

• Proantocyjanidyny typu A (PAC-A)
• Witamina C
• Kwasy organiczne

Działanie:

• Zapobiega adhezji bakterii E. coli do nabłonka pęcherza.
• Tworzy nieprzyjazne środowisko dla rozwoju patogenów.
• Wzmacnia ogólną odporność organizmu.

Według badań, regularne spożywanie soku z żurawiny może zmniejszyć ryzyko nawrotów ZUM u kobiet nawet o 35%. Szczególnie skuteczne są standaryzowane ekstrakty zawierające min. 36 mg PAC-A dziennie.

Sposoby stosowania:

• Sok z żurawiny (niesłodzony) - 250 ml dziennie.
• Suszone owoce - 30-50 g dziennie.
• Kapsułki ze standaryzowanym ekstraktem.

Mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi)

Składniki aktywne:

• Arbutyna (5-15%)
• Metyloarbutyna
• Taniny
• Flawonoidy

Mechanizm działania:

Arbutyna w moczu przekształca się w hydrochinon, który wykazuje działanie:

• Przeciwbakteryjne
• Przeciwgrzybicze
• Przeciwzapalne

Zastosowanie:

Mącznica jest szczególnie skuteczna w:

• Zapaleniu pęcherza moczowego.
• Zapaleniu cewki moczowej.
• Łagodnych postaciach odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Przeciwwskazania:

• Ciąża i okres karmienia piersią.
• Ostre zapalenie nerek.
• Długotrwałe stosowanie (powyżej 7-10 dni).

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea)

Działanie:

• Silnie moczopędne (zwiększa diurezę nawet do 40%)
• Przeciwzapalne
• Rozkurczowe

Zastosowanie:

• Ostre i przewlekłe stany zapalne dróg moczowych
• Kamica moczowa (działanie zapobiegawcze)
• Obniżona diureza

Sposób przygotowania:

Napar z 2 łyżeczek suszonego ziela na szklankę wrzątku, parzyć 15 minut. Pić 2-3 razy dziennie.

Inne wartościowe rośliny w terapii ZUM

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

• Działa moczopędnie.
• Zawiera flawonoidy o działaniu przeciwzapalnym.
• Wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn.

Lubczyk lekarski (Levisticum officinale)

• Wykazuje działanie diuretyczne.
• Zawiera ftalidy o działaniu przeciwskurczowym.
• Stosowany tradycyjnie w kamicy moczowej.

Brzoza brodawkowata (Betula pendula)

• Liście działają moczopędnie.
• Pąki zawierają związki przeciwzapalne.
• Wspomaga pracę nerek.

Mieszanki ziołowe o udowodnionej skuteczności

Szczególnie warte uwagi są połączenia:

• Żurawina + nawłoć + mącznica (działanie przeciwbakteryjne i moczopędne).
• Pokrzywa + skrzyp (wzmacniające ściany pęcherza).
• Rumianek + nagietek (łagodzące podrażnienia).

Kuracja profilaktyczna po infekcji dróg moczowych

W przypadku nawracających infekcji zaleca się:

• 3-miesięczną kurację żurawiną
• Miesięczne kuracje naparem z nawłoci (2 tygodnie przyjmowania, 2 tygodnie przerwy)
• Regularne picie naparów moczopędnych (czas stosowania należy skonsultować z lekarzem)
• Terapia ostrej infekcji

W ostrych stanach zaleca się:

• Intensywną kurację żurawiną (nawet 500 mg ekstraktu 3 razy dziennie, jednak należy pamiętać, aby zawsze stosować się do zaleceń na suplemencie diety lub skonsultować się z lekarzem)
• Napar z mącznicy (nie dłużej niż 7 dni)
• Ciepłe okłady na podbrzusze z dodatkiem olejku rumiankowego

Bezpieczeństwo stosowania i przeciwwskazania

Podczas stosowania ziół w ZUM należy pamiętać o:

• Unikaniu długotrwałego stosowania mącznicy (ryzyko uszkodzenia wątroby)
• Piciu odpowiedniej ilości płynów (minimum 2 litry dziennie)
• Konsultacji z lekarzem w przypadku: gorączki, bólu w okolicy lędźwiowej, obecności krwi w moczu

Rola fitoterapii w leczeniu ZUM

Zioła stanowią wartościowe uzupełnienie konwencjonalnego leczenia infekcji dróg moczowych. Ich główne zalety to:

• Skuteczność potwierdzona badaniami
• Działanie wielokierunkowe
• Niski potencjał działań niepożądanych
• Możliwość długotrwałego stosowania (w przypadku większości ziół)

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej. W przypadku poważnych infekcji zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia:

Srivastava JK, Pandey M, Gupta S. Chamomile, a novel and selective COX-2 inhibitor with anti-inflammatory activity. Life Sci. 2009 Nov 4;85(19-20):663-9. doi: 10.1016/j.lfs.2009.09.007. Epub 2009 Sep 27. PMID: 19788894; PMCID: PMC2784024.

Akihisa T, Yasukawa K, Oinuma H, Kasahara Y, Yamanouchi S, Takido M, Kumaki K, Tamura T. Triterpene alcohols from the flowers of compositae and their anti-inflammatory effects. Phytochemistry. 1996 Dec;43(6):1255-60. doi: 10.1016/s0031-9422(96)00343-3. PMID: 8987908.

Gupta K, Chou MY, Howell A, Wobbe C, Grady R, Stapleton AE. Cranberry products inhibit adherence of p-fimbriated Escherichia coli to primary cultured bladder and vaginal epithelial cells. J Urol. 2007 Jun;177(6):2357-60. doi: 10.1016/j.juro.2007.01.114. PMID: 17509358; PMCID: PMC3684265.

Stothers L. A randomized trial to evaluate effectiveness and cost effectiveness of naturopathic cranberry products as prophylaxis against urinary tract infection in women. Can J Urol. 2002 Jun;9(3):1558-62. PMID: 12121581.

Oelke M, Berges R, Schläfke S, Burkart M. Fixed-dose combination PRO 160/120 of sabal and urtica extracts improves nocturia in men with LUTS suggestive of BPH: re-evaluation of four controlled clinical studies. World J Urol. 2014 Oct;32(5):1149-54. doi: 10.1007/s00345-014-1338-x. Epub 2014 Jun 18. PMID: 24938176.

Popowski, D., Kruk, A., Pawłowska, K. A., Dolzkho, D., Korczak, M., Piwowarski, J. P., Roszko, M. Ł., & Granica, S. (2024). Evaluating birch leaf tea as a functional herbal beverage: Beneficial impact on the urinary tract, and metabolism in human organism. Food Research International. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2024.114481